Kultura picia herbaty na świecie

Zwyczaj picia herbaty ma swoje korzenie niewątpliwie w Chinach. Jednak dokładny moment pojawienia się herbaty jako napoju pozostaje trudny do ustalenia. Pierwsze źródła wskazują na okres około X wieku p. n. e. W czasach dynastii Tang chiński pisarz Lu Yu poświęcił herbaty swoje dzieło zatytułowane "Księga herbaty", w którym opisał różne rodzaje herbat, ich właściwości oraz metody przygotowywania. Chociaż Chiny są kolebką herbaty, to zwyczaje związane z jej spożywaniem przystosowywane były do kultury i tradycji różnych krajów. Przyjrzyjmy się, jak herbatę pije się w Japonii i w krajach europejskich.

Chiny

W Chinach dominującym rodzajem herbaty jest herbata zielona. Parzy się ją zazwyczaj w dzbankach o rozszerzających się ku górze kształtach. Herbata zalewana jest wrzącą wodą, a następnie przykrywana, aby dobrze naciągnęła. Chińczycy piją zazwyczaj bardzo gorący napar. W różnych regionach Chin preferowane są różne odmiany herbaty. Na przykład w Pekinie popularna jest herbata zielona jaśminowa, podczas gdy w Szanghaju pije się czystą zieloną herbatę. W niektórych prowincjach dodaje się do herbaty składniki takie jak sól, imbir czy sezam.

Japonia

W Japonii herbata przywędrowała z Chin, ale Japończycy stworzyli wokół jej parzenia specjalny rytuał, który jest ściśle związany z filozofią i kulturą buddyjską. Ceremonia parzenia herbaty odbywa się w specjalnym pawilonie herbacianym, zwykle usytuowanym w ogrodzie. Cały obrzęd ma na celu wprowadzenie w stan wewnętrznego spokoju i harmonii. Ceremonia przebiega w wolnym tempie, przykładając wagę do każdego szczegółu. Przed wejściem do pawilonu należy się oczyścić, korzystając z drewnianego czerpaka, aby obmyć ręce i płukać usta w źródle. Po wejściu do pawilonu można podziwiać zwoje z wykaligrafowanymi sentencjami, które odnoszą się do tradycji. W czasie ceremonii nie porusza się tematów niezwiązanych z samym rytuałem. Gospodarz przygotowuje wodę na herbatę, wsypując określoną ilość herbaty do naczynia. Herbata jest zalewana, a następnie dokładnie mieszana. Na początku spotkania wszyscy uczestnicy piją "herbatę gęstą" z jednego naczynia, dopiero później podaje się napój w osobnych miseczkach.

Kraje Europy

W południowych Niemczech popularna jest "bawarka", czyli herbata z mlekiem. Nazwa ta pochodzi z kuchni francuskiej, gdzie napój przygotowywano z zielonej herbaty i syropu z paproci. Później termin ten zaczął oznaczać połączenie zielonej herbaty ze śmietanką, mlekiem lub śmietaną. Istnieją również historyczne źródła wskazujące na polską wersję "bawarki", w której napary z różnych ziół, takich jak melisa, szałwia, rumianek, kwiat lipy czy bzowy, łączono z mlekiem.

W innych częściach Niemiec, na przykład we wschodniej Fryzji, do filiżanki często dodaje się kawałek kandyzu i zalewa się go naparem z czarnej herbaty, a całość zwieńcza nieubitą śmietaną. W tym regionie popularne są także herbaty z dodatkiem rumu. W Szkocji mocnej herbacie często dodaje się whisky, cukier i na wierzchu odrobinę śmietany.

Anglia

Powszechnie uważa się, że pierwszą osobą, która wprowadziła herbatę do Wielkiej Brytanii na przełomie XVI i XVII wieku, był Thomas Garraway, właściciel kawiarni. Legenda głosi, że popularność napoju zwiększyła żona Karola II, portugalska księżniczka Katarzyna Berganza. W Portugalii herbatę pito już wtedy często, a księżniczka, będąca miłośniczką tego napoju, przywiozła ze sobą wielką skrzynię chińskiej czarnej herbaty jako część swojego posagu.

Na początku, ze względu na wysoką cenę, picie herbaty było rozpowszechnione przede wszystkim w elitarnych kręgach społeczeństwa. Zwyczaj popołudniowej herbatki został zainicjowany przez księżną Bedfordu, Annę Marię Russell. W ówczesnej Anglii posiłki główne podawano około godz. 12.00 i późnym wieczorem, więc księżna zdecydowała, że 17.00 to idealny czas na lekką przekąskę i filiżankę doskonałej herbaty.

Popołudniowe spotkania przy herbacie odbywały się w eleganckich salonach. Oprócz mocnej herbaty na stole gościły ciasta, kanapki, bułeczki i owoce. Popołudniową herbatę określano także mianem "low tea" ze względu na fakt, że serwowano ją przy niskich stolikach, sofach i krzesłach. Z biegiem czasu, zwyczaj picia herbaty o godz. 17.00 rozprzestrzenił się również wśród niższych warstw społeczeństwa. Uważano, że ta pora dnia była idealna na chwilę relaksu i kontemplacji.
Obecnie obchodzenie "godziny piątej" nieco odbiega od tradycyjnego ceremoniału. Mieszkańcy rzadko zbierają się przy herbacie w salonie swojego domu, bardziej popularne stały się wizyty w kawiarniach, herbaciarniach i restauracjach. Niemniej jednak zwyczaj picia herbaty pozostaje nadal silnie zakorzeniony – przeciętny Anglik spożywa rocznie około dwóch kilogramów herbaty.

Warto dodać, że Anglicy, w odróżnieniu od wielu innych narodów, preferują herbatę z dodatkiem mleka. Mleko jest wlewane do filiżanek przed dodaniem herbaty, a nie odwrotnie, co uważane jest za przejaw wiedzy o etykiecie. Wierzą, że odpowiednia kolejność wylewania płynów nadaje herbacie najlepszy smak i aromat.